Een handige slideshow met alle plaatjes achter elkaar kun je hier vinden (druk op F11 voor fullscreen). Een bericht achterlaten op het prikbord kan hier en met mij mailen kan nog steeds via mail@eijkemans.com.

21 juli 2009
Buiten begint de haan al te kraaien maar het licht is nog niet opgekomen. Althans, buiten niet. Ik zit binnen bij het vuur en voed mijn lichaam met de warmte die van de vlammen afkomstig is. De shamaan heeft me de hele nacht meegenomen naar zijn wereld. Een wereld die op de rand van het menselijk bewustzijn ligt en die er bij ons eeuwen geleden door de Inquisitie vakkundig is uitgestampt. Een proces dat met het belachelijk maken van mensen die buiten hun reguliere zintuigen kunnen waarnemen tot op de dag van vandaag voortduurt. Uwishin is zijn eretitel, en die heeft hij niet gratis gekregen. Om te zijn wat hij is heeft hij een jarenlange training moeten ondergaan. Waaronder een solitair verblijf van een jaar diep in het regenwoud van Ecuador, waarbij hij dagelijks extracten van medicinale planten tot zich moest nemen om zijn lichaam te laten wennen aan de hoge frequenties waarop hij werkt. Geheel ongevaarlijk is zo'n opleiding niet.

Miguel ken ik al meer dan vijf jaar. Hij is een shamaan van de Shuar-indianen en is een grootmeester in het expanderen naar andere bewustzijns-staten. Zijn kennis van de natuur en van het menselijk energieveld is fenomenaal, en dat maakt hem tot een belangrijke curandero voor de Shuar. Vrijwel elk jaar komt hij een aantal weken naar Europa om daar ceremonies te verzorgen waarin hij mensen helpt met hun problemen op fysiek, emotioneel, mentaal of spiritueel terrein. Dat doet hij niet door zich alleen op het bestrijden van de symptomen te richten maar ook door mensen te helpen het bredere perspectief te zien en te zijn. Onderdeel daarvan is altijd dat hij je met medicinale planten helpt om zelf blokkades in je systeem op te heffen. Het was hij die mij uiteindelijk geinspireerd heeft om de afgelopen twee jaar bij Barbara Brennan in Miami en Bad Ischl te gaan studeren.

A Shuar shaman lodge

De shamaan is een man van het bos. Een man die het graag eenvoudig heeft. Hij woont in de buurt van Gualaquiza, in het zuiden van Ecuador, waar hij samen met zijn vrouw en een deel van zijn twaalf kinderen midden in het regenwoud verblijft. De planten die hij gebruikt in zijn ceremonies groeien om hem en zijn familie heen. Op zijn erf staan verscheidene hutjes, allemaal met een andere functie. Ook is er stromend water. Namelijk in de beek achter het huis. Tussen de hutten scharrelt een biggetje en af en toe komt er een papegaai overvliegen. De huisaap Pancho zit in zijn klimboom en toont zijn blijdschap om je te zien door op je hoofd te gaan zitten. Het is ook mijn thuis voor een aantal weken.

Het is vermakelijk om te zien hoe snel ik wen aan het gebrek aan luxe, in de vorm van gemak. Slapen doe ik op een mat die gewoven is van palmbladeren, en dat ligt heerlijk op een zanderige ondergrond. Het eten wordt door de familie van Miguel klaargemaakt en bestaat meestal uit een stuk kip, een brok yuca en enkele platanos. Af en toe komt er een lekker geroosterd visje op tafel. En als drankje drinken we een soort van suikerwater dat gemaakt is van rietsuiker en kaneel.

Shuar shamaan

Poepen doe je in het bos. En na enige mate van studie weet ik inmiddels welke bladeren voldoende textuur hebben om af te vegen. En als het geregend heeft heb je gratis wetties voor het betere nawerk. Alles komt hier uit het bos. Of van de markt, maar dan komt het ook uit het bos. Zo komt Miguel na een middagje struinen met een karrevracht aan bos-boodschappen terug. Een ananas, limoenen, achote om gezichten te beschilderen, touw gemaakt van lianen of een dikke vette larve die hij uit de grond gegraven heeft. "Vlees van het Woud", noemt hij het. Wilde dieren laat hij zoveel mogelijk met rust, alhoewel hij de honden af en toe wel op armadillo laat jagen. Die is dan voor in de stoofpot.

Het was niet mijn eerste stop in Ecuador. Ik ben namelijk eerst een week met zijn broer Hilario op stap geweest. Die is namelijk ook shamaan, en organiseerde een Natemamu-ritueel. Dit heilige ritueel van de Shuar is al millenia oud. Het begint met een trektocht naar de heilige watervallen. Een dag lang liep ik door de jungle te banjeren, wat niet altijd even prettig was want juli is de zwaarste regenmaand en de modder zat dan ook tot in mijn oren. Uiteindelijk kwamen we aan bij de overnachtingsplek waar de Shuar al een hut van bladeren gemaakt hadden en het vuur al goed hadden opgestookt. De watervallen lagen op een steenworp afstand en de volgende morgen stond ik samen met de groep in de stroom ijskoud water die van de berg af kwam rollen.

An ant climbing a flower

Op mijn gezicht had ik de identificatiekleuren van mijn Shuar-naam. Ik was namelijk omgedoopt tot Shakeim, de beschermer van het woud en alle dieren. En alhoewel ik er meer de associatie met een basketbal-neger van twee meter bij had, klonk het wel lekker in de oren. Schreeuwend sta je onder de watervallen en kun je al je verdriet en tranen afgeven. Tsunki, de godin van het water, neemt het voor je mee. Gezamenlijk loop je weer een dag terug naar het kamp, waar de Natem inmiddels al staat te koken. Natem is in de Westerse wereld ook wel bekend onder de naam die het in de Andes heeft, Ayahuasca. Het is naast tabak en Datura één van de drie heilige medicinale planten van de Shuar.

's Avonds begint de pret. Met de hele Shuar-familie sta je op een rijtje, allemaal met een grote kom met warme thee, de verdunde versie, in de hand. Zelfs de kindjes van vijf. Vervolgens drink je per persoon in een kleine anderhalf uur tijd ongeveer zes liter thee weg. Dat is meer dan je maaginhoud en je kunt zelf wel bedenken wat dat betekent. Binnen de kortste keren komt de thee er dus weer net zo hard uit als deze erin gaat. Maar de shamanen die achter je staan moedigen je aan om nog meer en nog harder te gaan drinken. Als een soort van studentikoos ontgroeningsritueel, maar dan nuttiger en serieuzer. Tot je op een gegeven moment niet meer op je benen kunt staan. Deels van het kotsen en deels van de geneeskrachtige stoffen in de thee die hun nuttige werk gaan doen.

A Shuar girl and her dolls

Vervolgens begint het diepere reinigingsproces. Door de geneeskrachtige stoffen voel je alle blokkades in je lichaam. En die blokkades willen eruit. Dat voelt zo oncomfortabel dat je ze bijna automatisch eruit braakt. Samen met de resterende thee die nog in je lichaam zat en die nu gebruikt wordt als het smeermiddel om de blokkades aan mee te geven. Het is voor mij een proces dat vergelijkbaar is met Vipassana-meditatie, alleen dan wel een proces dat geholpen wordt door geneeskrachtige planten. Dat gaat zo twee uurtjes door, met horten en stoten, totdat je helemaal leeg bent. En wat er dan over je neerdaalt is een ultieme rust.

Om aan het Natemamu-ritueel mee te doen moest ik voor mijzelf wel over mijn vooroordelen heenstappen. Zo diepgeworteld zit in de Westerse samenleving het wantrouwen tegen dit soort rituelen met geneeskrachtige planten. De Shuar moeten daar erg hard om lachen. Zij wijzen op de vele coke-verslaafden in de Westerse wereld, en zien juist overmatig alcohol-gebruik en televisie-kijken als verslavend en afstompend. En begrijpen niet hoe mensen dat soms over één kam kunnen scheren met technieken die zij de afgelopen duizenden jaren hebben ontwikkeld met genezing en zelfontwikkeling als doel. De volgende morgen voelde ik me in ieder geval kiplekker. Veel spanningen die ik ondanks meditatie en yoga al jaren in mijn lichaam had zitten, zoals bijvoorbeeld in mijn schouders, waren als sneeuw voor de zon verdwenen. Ik weet niet voor hoe lang, maar opmerkelijk vond ik het wel. Van enige negatieve na-effecten was totaal geen sprake. Daarmee was er voor mij voldoende aanmoediging om ook de tweede avond van het thee-drinken mee te doen. Met een nog diepere reiniging dan de dag daarvoor.

Ready for take-off

Door samen met de Shuar te leven krijg je ook steeds meer inzicht in hun cultuur. Waar ze zelf erg trots op zijn is dat ze de enige stam in de Amerika's zijn die nog nooit door iemand zijn overwonnen. Sterker nog, toen in de 16e eeuw de Spaanse gouverneur iets te lastig werd ontvoerden ze hem en goten ze hem vloeibaar goud de keel in. Ja, ze staan niet bekend als zachte jongens. Tot in de jaren zestig voerden ze onthoofdings-oorlogen met elkaar en met de Ashuar, een gerelateerde stam. Het nut daarvan was niet alleen dat de bevolkingsgroei in toom werd gehouden maar ook dat er moed en kracht werd verzameld.

Als er een vijand was gedood dan werd het hoofd er afgesneden en door middel van een speciaal proces gekrompen. De mond werd dichtgebonden en dit zorgde ervoor dat de geest van deze vijand niet alleen op weg werd geholpen naar een betere plek, maar ook dat deze de overwinnaar en zijn familie niet achterna kwam. Deze tsantsa is waarom de Shuar in de Westerse wereld bekend staan als vrij geweldadig. Dus als je over enkele jaren in een Discovery-documentaire plots een blonde tsantsa aan een ceremoniële speer ziet hangen, dan weet je wat er met mij gebeurd is in het regenwoud. In de jaren zestig heeft de overheid deze onthoofdings-oorlogen verboden. Maar toen in de jaren negentig er oorlog uitbrak tussen Ecuador en Peru werd een rap een Shuar-brigade opgericht, de Arutam-brigade met zo'n tweeduizend jonge mannen, die met alle liefde nieuwe Peruaanse hoofden aan de collectie ging toevoegen.

Poisonous snakes can be found anywhere

De Shuar zijn tegenwoordig een stuk opener naar de buitenwereld. Ze zien het als hun taak om hun zeer uitgebreide kennis van geneeskrachtige planten en het menselijke energiesysteem met ons te delen. En daarom ben ik van harte welkom om te studeren, te fotograferen, op te nemen en te vragen. En of je nu door het bos loopt of door een stadspark, Miguel is in staat om van alle bomen en planten de geneeskrachtige werking en de bereidingswijze te noemen. Maar hij is ook niet vies van de reguliere geneeskunde en ziet beide geneeswijzen duidelijk als complementair.

Miguel is een zogeheten witte shamaan. Dat is iemand die al zijn talenten gebruikt om de mensheid vooruit te helpen. Zwarte shamanen zijn er ook. Miguel komt er regelmatig mee aanvaring omdat ze veelal jaloers zijn op zijn krachten. Zo ben ik met hem meegeweest naar de Macas waar in de Zwarte Kerk een soort van voodoo-poppen waren geplaatst waarmee allerlei ziektes over zijn familie werden uitgeroepen. Geplaatst door een zwarte shamaan. Hij kon ze voor een flink bedrag weer terugkopen van de Kerk. Het is een donker stuk van deze samenleving waar ik liever niet al te veel mee in aanraking kom.

Angel painting another shaman

De Shuar zijn nog nooit overwonnen maar toch staat hun samenleving onder druk. Door de vooruitgang zijn steeds meer Shuar uit hun ongrijpbare nuclei van kleine nederzettingen gekomen en hebben zich in de stad gevestigd. Dat maakt ze, als minderheid, kwetsbaar. Daarnaast is het aantal Shuar door het gebrek aan onthoofdingsoorlogen dusdanig gegroeid dat teveel Shuar moeten leven van datgene dat het bos moet opleveren. Om te overleven moeten er dus andere keuzes gemaakt worden. En vaak zijn dat keuzes die henzelf op de lange termijn niet ten goede komen. De Shuar zijn één met de natuur, net zoals de rest van de mensheid maar de meesten van ons realizeren zich dat niet, en het doet hen pijn als er keuzes gemaakt worden die tegen diezelfde natuur in gaan.

Zo is er in het oerwoud van Ecuador veel olie en goud aanwezig, veelal in gebieden die van oudsher in bezit van de Shuar zijn. Dat de meeste Shuar niet blij zijn met de ontginning hiervan door de regering moge duidelijk zijn: ieder stukje oerwoud dat wordt gekapt komt nooit meer terug. Maar protesteren is hier in Ecuador niet zo'n verworven recht als bij ons in Nederland. Protestleiders worden geïntimideerd en complete pueblo's worden bedreigd. Enkele weken geleden is er hier net over de grens met Peru nog een groep Shuar door de regerings-soldaten doorgeschoten. En dus het is enigszins onrustig.

Kijk, ik begrijp ook wel dat niet iedereen in staat is om naar het regenwoud van Ecuador af te reizen om hier te komen studeren. Alhoewel je van harte welkom bent. Daarom zijn we met een groep bezig om deze bijzondere man wederom naar Nederland te laten komen. Het ziet er naar uit dat hij vanaf eind september in Europa is. Als je geïnteresseerd bent om hem te ontmoeten of om, nog beter, een ceremonie met geneeskrachtige planten bij te wonen (iets minder heftig dan wat hier gebeurt): laat het mij weten en dan breng ik je in contact met de juiste mensen.

Het is weer tijd om naar de volgende ceremonie te gaan. Ik ben benieuwd wat ik daarin ga leren. Over wat ik tot nu toe heb gezien kan ik hele boeken volschrijven. Een aflevering van Derek Ogilvie is er niets bij. Het tart de de geloofsystemen van de meeste mensen. Maar ja, dat deed de studie die ik bij Barbara Brennan volgde toch al. Voor mijn mede-studenten bij BBSH heb ik een overzicht gemaakt van wat ik inmiddels heb mogen zien. Mocht je ook daarin geïnteresseerd zijn dat stuur ik je deze graag toe. Anders, geniet van de plaatjes van dit mooie deel van de wereld!

Groet!
Paul

Volgende keer: Wildlife of the Galápagos

Vorige keer: Viêt Nam

A traditional Shuar hairband	Rio Avaniko near Macas	Pan de Sucre (Sugar Loaf) on the road from Macas to Gualaquiza

Julio, Miguel's brother-in-law	My Shuar Shaman Amulet	Ismel, one of Miguel's twelve children

Shuar with an ancestral spear	Cooking the Natem	Shuar-woman with a bowl of chicha

Achote paint	Natem in its purest form	Cleaning the wood from it's bark

Adrian sitting on the porch	Achote grows from trees in the rainforest	The San Pedro cactus is also used in Shuar rituals sometimes

As is Peyote, which is found in the dry parts of the Andes	Resting from flight	Small birds roam the trees

Makich, used for dancing and stampeding on demons	Two generations of Shuar women	Tsunki, one of Miguel's sons

Caterpillar Family	A moth eating berries	The eye of nature looking at you

A spider waiting for a catch	Balancing Act	Copulating insects

The Uwishin playing a traditional flute	A holy Shuar waterfall	Ceremonial face painting plays an important role in Shuar culture

Bathing with his two youngest sons	Time for me to take a plunge	And time to move on

One of the many colorful butterflies	Grasshopper Caravan	Big Bug

A parrot resting in the trees	Pancho the housemonkey	A doll retrieved from a Black Church in Macas

A colorful grasshopper	The spikes of a spiked tree are great for making poisonous darts

The inside of a flower	An abundance of colorful plants in the rainforest	Lemons grow on trees in the rainforest

Snack? Anyone?	Drinking pure water from a jungle vine