Een handige slideshow met alle plaatjes achter elkaar kun je hier vinden (druk op F11 voor fullscreen). Een bericht achterlaten op het prikbord kan hier en met mij mailen kan nog steeds via mail@eijkemans.com.

1 april 2009
Dubbel. Dat is denk ik het beste woord om mijn gevoel over Vietnam te beschrijven. Niet dat ik het hier niet leuk gehad zou hebben, zeker niet: het is een mooi en bijzonder land om te bezoeken. Maar op elke vraag die je jezelf in Vietnam stelt zijn er twee antwoorden mogelijk. Van alles heb je meerdere versies en je moet goed opletten dat je gemoedstoestand van dat moment niet je antwoord van dat moment teveel beïnvloedt. Zo zul je in Vietnam hele vriendelijke mensen tegenkomen, die hun uiterste best doen om je te helpen om daar te komen waar je moet zijn. Maar ook de meest onbeleefde mensen die je je maar kunt voorstellen. Zo werd ik bijvoorbeeld volledig verrot gescholden toen ik in toeristenstadje Hoi An na drie minuten besloot om een ander restaurantje op te zoeken omdat ze geen bier van de tap maar alleen maar uit de fles (viermaal zo duur) hadden.

Zo wordt je regelmatig aangesproken door mensen die werkelijk geïnteresseerd zijn in waar je vandaan komt en graag met jou hun Engels willen oefenen. En zo wordt je regelmatig aangesproken door mensen die er op uit zijn om jou en je zuurverdiende knaken zo snel mogelijk van elkaar te scheiden. Zonder al teveel inspanning van hun kant. Soms krijg je het meest heerlijke eten voorgeschoteld en soms zit je een schoteltje weg te knagen dat je in Nederland nog niet eens aan de hond zou willen geven. Dat nogmaals overpeinzend: misschien was het wel hond.

De Vietnamese keuken is naar mijn idee wel één van de beste, of misschien wel dé beste, ter wereld. Tjongejonge, wat heb ik in Vietnam lekker gegeten. Ik weet niet wat mijnheer Nguyen daar in zijn rijdende vetpot bij het Centraal Station mikt, maar Vietnamees is het zeker niet. Ba Pao (Chinees) kennen ze niet. Ben Pao (Vietnamees) wel. En loempias worden hier veelal niet gefrituurd gegeten. Eten op straat, zoals de meeste Vietnamezen doen, is een verrukking. En bij de meeste (goede) restaurants staat er om te beginnen een tiental salades op kaart want Vietnamezen zijn dol op groente. Al de eerste avond dat ik in Hanoi was werd ik door Ha, mijn Vietnamese oud-schoolgenoot waarmee ik vorig jaar in Miami studeerde, meegenomen naar een 'traditioneel restaurant'. Ik heb dagenlang op een bank moeten liggen om uit te buiken. De menukaart bestuderende kon ik mij ook niet aan de indruk onttrekken dat alles wat maar kan kruipen, zwemmen of vliegen, door de Vietnamezen gegeten wordt. Tor? Krokant! Rat? Net kip. Slang? Eveneens net kip. Alleen hond niet. Dat kon ik gewoonweg niet over mijn hart, en dus door mijn keel, krijgen.

Anchored junks (Halong Bay)

Ook zo dubbel is de tweedeling tussen Noord-Vietnam en Zuid-Vietnam. De oorlog tussen noord en zuid is al jaren voorbij maar op verscheidene gebieden is het verschil nog levensgroot aanwezig. Het noorden van Vietnam was redelijk koel met in het uiterste noorden een uitgebreid heuvellandschap. Met gereserveerde maar vriendelijke mensen en een hoofdstad (Hanoi) die het aura van post-communisme uitstraalt. Het zuiden van Vietnam is heet en broeierig. De mensen zijn er extraverter, en leven voornamelijk in een 'hoofdstad' die het aura van pré-communisme uitstraalt. De Noord-Vietnamezen noemen die stad Ho Chi Minh city (HCMC), naar de vader des vaderlands, de zuiderlingen blijven het hardnekkig Saigon noemen. In het noorden is begin jaren negentig de her-introduktie van de commercie begonnen, na jaren van communistische plancultuur. In het zuiden is die commercie nooit weggeweest.

Three generations (Halong Bay)

Ho Chi Minh, alom gerespecteerd voor het samenbrengen van Vietnam en liefkozend Ome Ho genoemd, ligt overigens opgebaard in Hanoi. Naar goed communistische traditie is zijn lichaam na Ome Ho's overlijden in 1969 gebalsemd en in een glazen klimaatruimte geplaatst. Je kunt hem bezoeken, mits hij niet voor een onderhoudsbeurt naar Moskou is gebracht, en gegeven de bijzondere atmosfeer van pompeus militarisch vertoon rondom zijn mausoleum wat mij betreft de 'topattractie' van Hanoi. Een andere interessante lokatie is het Hanoi Hilton, de gevangenis waar tijdens de oorlog gevangen genomen Amerikaanse piloten naar toe werden gebracht. Presidentskandidaat John McCain heeft er bijvoorbeeld ook nog een poosje gevangen gezeten. De gevangenis is oorspronkelijk gebouwd door de Fransen, die de Vietnamezen ook nog een flinke tijd onder de knoet hebben gehad. En ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de Amerikanen door de Vietnamezen toch iets beter behandeld werden dan de Vietnamezen door de Fransen. Zelfs als het je lukt om door de allomvertegenwoordigde Vietnamese propganda te kijken die niet genoeg kan benadrukken hoe wreed ze zijn behandeld door de Fransen en hoe genadig ze zijn geweest voor hun eigen gasten.

I know who I am (Bac Ha)

Vietnam heeft in de loop der millenia met aardig wat invallende volkeren te maken gehad. De Chinezen hebben er zo'n duizend jaar gezeten en de Vietnamezen flink uitgebuit. Toen, na eeuwen van zelfbestuur, kwamen de Fransen. Die hebben van 1885 tot en met 1954 in Vietnam gezeten, totdat ze bij Dien Bien Phu volledig in de pan gehakt werden. Die zeventig jaar Franse invloed is nog goed te merken. Op elke straathoek kun je lekkere baguettes met paté krijgen, je hebt in veel steden een wijk waar je je in een buitenwijk van Parijs waant en bij vrijwel elk (goed) restaurant staan slakken en kikkers op het menu. Met een kleine pauze in de Tweede Wereldoorlog toen de Japanners zonder kloppen binnenkwamen. En onze eigen historie heeft ook laten zien dat die er niet zachtzinnig aan toe zijn gegaan. Een kleine tien jaar nadat de Fransen eruit gegooid waren, kwamen de Amerikanen die de Zuid-Vietnamezen hielpen bij het tegenhouden van de Noord-Vietnamezen. Totdat eind jaren zeventig de Chinezen weer eens Vietnam kwamen binnenvallen om na overtuigende klop-klop van de Vietnamezen (getraind in twee guerilla-achtige oorlogen) weer noordwaarts te gaan.

Ploughing the fields (Sapa)

Dat bepaalt ook het beeld dat veel Vietnamezen van de Amerikaanse Oorlog hebben. "Ja, het was een vreselijke oorlog" zei Ha, "maar de Jappen hebben in de Tweede Wereldoorlog zulke grote voedselschaarsten veroorzaakt dat er als gevolg hiervan vier miljoen mensen zijn doodgehongerd. En de Chinezen, die wantrouwen we pas echt." Daarbij komt dat de Amerikaanse Oorlog vooral ook een oorlog was tussen het communistische Noord-Vietnam en het kapitalistische Zuid-Vietnam. En in Zuid-Vietnam wordt nog steeds niet gewaardeerd hoe de Noord-Vietnamezen de Zuid-Vietnamezen onder de knoet brachten. Velen belandden na de oorlog in heropvoedingskampen, oorlogsgraven van Zuid-Vietnamese soldaten werden omgeploegd en velen die in de oppositie tegen dictator Diem zaten kregen geen enkele kans om een rol te spelen in het samengebrachte land.

Het hele verhaal over deze oorlog is dan ook stukken complexer dan een simpel afdoen van de Amerikanen als per definitie de bad guys in dit conflict. Gevoed bijvoorbeeld door de slachting die de Amerikanen hebben aangericht in My Lai waar zo'n vijfhonderd ongewapende burgers werden afgeschoten. De Vietcong waren namelijk ook geen lieverdjes. Maar mede omdat Noord-Vietnam niet dezelfde vrijheid van media kende/kent als de VS is er van de Noord-Vietnamese misdaden niet zo heel veel bekend. Zoals bijvoorbeeld het door de Vietcong afslachten van duizenden onschuldige burgers in Hué. In de bijschriften in de musea hoor je daar in ieder geval weinig over. The winner takes all.

Watering the ricefields (Dien Bien Phu)

Wat duidelijk is is dat het menselijke leed tot deze dag voortduurt. Er liggen nog enorme hoeveelheden clustermunitie in het landschap. En op heel veel heuveltoppen en weilanden groeit als gevolg van het sproeien van Agent Orange (bijna 80 miljoen liter) nog steeds niets. Nog dagelijks worden er mismaakte kinderen geboren, tot op heden ongeveer een half miljoen. Waarvan je in het oorlogsmuseum in HCMC indrukwekkende fotoseries kunt aanschouwen, dat recentelijk overigens nog "Museum van Amerikaanse en Chinese Oorlogsmisdaden" heette. Nee, van een goede pot propaganda is het communistische regime niet vies.

Verder is er van de oorlog weinig meer te zien. Het overgrote deel van het oorlogstuig van toen is inmiddels als schroot verwerkt. En daar waar er geen Agent Orange is neergekomen heeft de jungle weer bezit genomen van oude bases. Toen ik door de vroegere Demilitarized Zone toerde moest ik ook echt even Jefferson Airplane en The Byrds op mijn hoofd zetten om een beetje in de stemming te komen. Om een gevoel te krijgen hoe het is om in een helicopter over de Ben Hai River in de Demilitarized Zone te vliegen. Of om als Vietcong-soldaat in een loopgraaf te zitten en te mogen aanschouwen hoe meerdere van je maten door diezelfde helicopter worden neergemaaid.

Storefront (Hoi An)

Ho Chi Minh zei het al aan het begin van de oorlog: "Zelfs als je er tien van mij doodt en ik één van jou, dan nog win ik." Ho Chi Minh kreeg ongelijk. Voor elk van de 58.159 dode Amerikanen (de Nieuw-Zeelanders, Australiërs, Zuid-Koreanen en Thai even niet meegeteld) zijn er zo'n twintig Noord-Vietnamezen omgekomen. Met in totaal ongeveer net zoveel dode Zuid-Vietnamezen (1,1 miljoen) als Noord-Vietnamezen. En dat alles om de communistische heilstaat te vestigen dan wel tegen te houden.

Vijfendertig jaar later is Vietnam alleen op papier nog communistisch. Of je moet het eenpartij-stelsel bedoelen waarin de communistische partij de macht heeft. Vietnam is een land van ondernemers (of, naar Wim Kok, "a country of undertakers") en als er ergens geld aan verdiend kan worden dan doet men dat graag. Business is king. En alhoewel het niet zo heel erg goed botert tussen de Vietnamezen en de Chinezen ziet het er vanuit mijn perspectief toch uit dat ze deze twee landen wel heel erg op elkaar lijken: een tot voor kort sterk groeiende economie, met een kapitalisme bevorderend autoritair regime, in één van de dichtsbevolkte gebieden ter wereld.

The floating market of Cai Rang (Mekong Delta)

Het toerisme is in Vietnam erg ontwikkeld en zeker in de toeristensteden zie je meer toeristen op straat dan Vietnamezen. Maar dat betekent niet dat er minder te zien zou zijn. In het noorden heb je de kleurrijke bergvolkeren zoals de verschillende soorten H'Mong en de Dzao, waarvan de meesten nog met de Amerikanen tegen de communisten gevochten hebben. Binnen een straal van vijftig kilometer rondom Sapa kun je tijdens je trektocht een tiental verschillende soorten volkeren tegenkomen met ieder weer verschillende klederdracht en gebruiken. Luilekkerland voor fotografen!

Het centrum van Vietnam is, naast de historie van de oorlog, het domein van de oude dynastiën. Keizersstad Hué doet leuk mee met een grootse citadel, en ook in Hoi An (een oude handelsnederzetting) is het nodige te vinden. Mits je je tussen de hordes toeristen door kunt wurmen om je plaatjes te schieten. In het zuiden was het vooral de Mekong Delta die me boeide. Daar waar één van de grootste rivieren ter wereld uitwaaiert in de Zuid-Chinese Zee heeft zich een unieke cultuur ontwikkelt. Met een leven dat zich voor veel mensen grotendeels op en rondom het water afspeelt. Saigon zelf was broeierig en overbevolkt, precies wat je er van verwacht dus.

En hiermee is dan een einde gekomen aan mijn zes weken in Laos en Vietnam. Mooi landen, beide, en heel verschillend. Maar met een lichte voorkeur voor Laos omdat daar het toerisme nog niet zo ver is ontwikkeld als in Vietnam. Zolang dat nog duurt, dan.

Groet!
Paul

Volgende keer: Uwishin

Vorige keer: Logeren bij de Katang

Flag of the Socialist Republic of Vietnam	Sails in the descending sun (Halong Bay)	Ships waiting in the harbor (Halong Bay)

Sunset (Halong Bay)	The Ho Chi Minh mausoleum (Hanoi)	Burning incense at the Ngoc Son temple (Hanoi)

Burning fake money as an offering (Hanoi)	Preparing the famous snake-wine (Hanoi)	Landscape in North-Vietnam

Black H'Mong Women (Sapa)	A smile goes a long way among the hilltribes of north Vietnam (Sapa)

Black H'Mong woman with a traditional basket (Sapa)	Black H'Mong man with bamboo poles (Sapa)	Dzao guide resting on a rock (Sapa)

Brother and sister (Sapa)	Red Hat H'Mong boy (Sapa)

Mutual interest (Sapa)	Schoolbell (Sapa)	Fluteplayers (Bac Ha)

Mad Max glasses (Bac Ha)	Growing up (Bac Ha)	Laughing, eating, drinking (Bac Ha)

Gossiping (Bac Ha)	Flower H'Mong woman (Bac Ha)	Thien Mu Pagoda (Hué)

Tomb of Emperor Tu Duc (Hué)	Koi carp in the Imperial Pond (Hué)	Tomb of Emperor Tu Duc (Hué)

Dressed-up boy looking in the mirror (Hué)	A helping hand (Hué)	Probably the most decorated veteran from the American War, as it is called in Vietnam (Hué)

Vietcong tunnels (Vinh Moc)	Khmer architecture at the My Son World Heritage Site	Old woman in her boat (Hoi An)

Old man in his boat (Hoi An)	Carpet in the Reunification Palace (Ho Chi Minh City / Saigon)	Happy couple (Ho Chi Minh City / Saigon)

Hanging spirals in a temple (Ho Chi Minh City / Saigon)	Temple interior (Ho Chi Minh City / Saigon)	Old and New (Ho Chi Minh City / Saigon)

Abundant motorbikes in Saigon	Family boat on the Mekong river (Mekong Delta)	Riverside home (Mekong Delta)

The birth of a rice noodle (Mekong Delta)	Rowing from one side to the other (Mekong Delta)	Boating through the My Tho channels (Mekong Delta)

Boatman (Mekong Delta)